شهدای عملیات بیت المقدس6
شناسنامه عملیات :
نام عملیات |
بیت‌المقدس 6 |
رمز عملیات |
یا امیرالمومنین(ع) |
منطقه عملیات |
ماووت – ارتفاع شیخ محمد |
زمان عملیات |
1367/2/26 تا 1367/2/27 |
هدف |
تصرف و تأمین ارتفاعات شیخ محمد، گمادل، استروگ و آسوس (کرکر) به منظور خارج کردن عقبه خودی از زیر دید دشمن و متقابلاً، قرارگرفتن عقبه‌دشمن در محدوده قلعه‌دیزه و سد دوکان در زیر دید خودی. |
نوع عملیات |
نیمه گسترده |
فرماندهی عملیات |
سپاه پاسداران انقلاب اسلامی |
سازمان عملیات |
سپاه پاسداران انقلاب اسلامی |
استعداد نیروهای درگیر خودی |
12 گردان پیاده شامل: لشکرهای 6، 10، و تیپ های 12، 35 و یک گردان از قرارگاه رمضان به همراه 7 گردان توپخانه |
استعداد نیروهای درگیر دشمن |
24 گردان پیاده، 2 گردان کماندویی. |
نتایج عملیات |
تصرف سلسله ارتفاعات شیخ محمد، استروک و تپه متصل به آن (تپه نقلی)، آسوس و یال مربوط به ویسی، ارتفاع پیکانی بین شیخ محمد و گوجار و نیز دو تپه پاشنه‌ای (پشت شیخ محمد) در منطقه گمادل. |
تلفات دشمن |
حدود 1300 کشته و زخمی و 320 اسیر |
خسارات دشمن |
انهدام 1 فروند هلی‌کوپتر، 1 دستگاه تانک و نفربر، 100 دستگاه خودرو |
غنائم |
19 قبضه خمپاره انداز و حدود 800 قبضه از انواع سلاح‌های انفرادی. |
مقدمه
پس از عملیات بیت‌المقدس2 ارتباط زمینی نیروهای نامنظم خودی از طریق دشت هرمدان به ارتفاع شیخ محمد و از آنجا به یاغسمر - منطقه آزاده شده - برقرار شد. در آستانه عملیات بیت‌المقدس3، دشمن با حرکتی گسترده سعی کرد راه ارتباطی نیروهای نامنظم به سوی ایران را مسدود کند. این تلاش، پس از عملیات اخیر الذکر نیز ادامه یافت تا این که ارتفاع شیخ محمد را دشمن بازپس گرفت. به این ترتیب، دشمن با تسلط بر این ارتفاع - که در منطقه عمومی ماووت بلندترین قله بعد از گامو به شمار می‌رود، نه تنها راه ارتباطی قرارگاه رمضان را از این مسیر به طور کامل مسدود کرد، بلکه موفق شد عقبه‌های خودی را زیر نظر بگیرد. افزون بر این، ارتفاعات دیگری همچون گوجار، ویولان، ویسی، گرده رش نیز مورد تهدید جدی قرار گرفته بودند. بر همین اساس و در آستانه تهاجم عراق به گوجار - که سقوط آن عواقب بدی برای منطقه عملیاتی بیت‌المقدس2 داشت - مقرر شد هرچه سریع‌تر عملیاتی در محدوده ارتفاع شیخ محمد انجام شود.
اهداف عملیات
تصرف و تأمین ارتفاعات شیخ محمد، گمادل، استروگ و آسوس (کرکر). به منظور خارج کردن عقبه خودی از زیر دید دشمن و متقابلاً، قرارگرفتن عقبه‌دشمن در محدوده قلعه‌دیزه و سد دوکان در زیر دید خودی.
موقعیت منطقه
منطقه عملیاتی، از شرق به دشت هرمدان و ارتفاعات ویولان و ویسی، از جنوب شرقی به شاخ گوجار و از شمال به رودخانه زاب الصغیر محدود می‌شد. در شمال غربی آن، شهر قلعه‌دیزه و در غرب آن سد دوکان قرار داشتند. ارتفاعات این منطقه عبارت بودند از: شیخ محمد، استروگ و آسوس. تنگه "کانی تو" نیز مابین ارتفاعات آسوس و شیخ محمد قرار داشت.
استعداد دشمن
به دلیل حساسیت منطقه - به علت نزدیکی به سد دوکان و سلیمانیه - دشمن با لشکر 4 پیاده کوهستانی (تیپ‌های 76، 434 و 438 پیاده و دو گردان کماندویی) و لشکر 46 پیاده (تیپ‌های 448، 606 و 801 پیاده) در منطقه حضور داشت.
سازمان رزم خودی
نیروی زمینی سپاه پاسداران، اجرای عملیات را به قرارگاه عملیاتی نجف اشرف واگذار کرد و سازمان رزم عملیات به شکل زیر طراحی شد:
لشکر 6 ویژه پاسداران با سه گردان پیاده؛
لشکر 10 سیدالشهدا(ع) با چهار گردان پیاده؛
تیپ مستقل 12 قائم(عج) با سه گردان پیاده؛
تیپ مستقل 35 امام حسن(ع) با یک گردان (+) پیاده؛
تیپ مستقل 61 محرم با هفت گردان توپخانه.
یک گردان از قرارگاه رمضان نیز تحت امر تیپ 35 قرار داشت.
طرح عملیات
می‌بایست چهار یگان در چهار محور زیر وارد عمل شوند:
1- ارتفاع پیکانی و قله فرعی ارتفاعات شیخ محمد.
2- قلل اول، دوم و سوم ارتفاعات شیخ محمد.
3- ارتفاعات استروگ به انضمام تپه نقلی (تپه مستقل از استروگ).
4- قلل اصلی آسوس و نیز یال آسوس به طرف ویسی.
شرح عملیات
وضعیت متفاوت مسیر حرکت نیروها ایجاب می‌کرد که ساعت شروع حرکت آنها نیز متفاوت باشد، اما از ساعت 21 روز 1367/2/25 نیروها تقریباً به طور هم زمان به سوی نقطه مورد نطر برای آغاز عملیات حرکت کردند. در ساعات اولیه حرکت، واکنشی از دشمن مشاهده نمی شد و اوضاع سراسر منطقه عادی بود. نیروهای دشمن مستقر در جناح چپ عملیات (ارتفاعات شیخ محمد و پیکانی) که همچون شب‌های قبل حساس بودند، چندین گلوله منور شلیک کردند. در این میان، جناح راست عملیات (ارتفاعات استروگ و آسوس) آرام بود. در ساعت 02:40، عملیات با رمز مقدس یا امیرالمومنین(ع) آغاز شد.
در منطقه ویولان، نیروها بدون درگیری شروع به پاک‌سازی کردند و هنگامی که به آسوس (کرکر) رسیدند، با نیروهای گشتی دشمن درگیر شده و تا صبح علاوه بر تصرف اهداف خود، در یال‌های خالی بین استروگ و آسوس مستقر شدند. در منطقه استروک، رزمندگان از بلندترین قله آن، دشمن را در هم کوبیده و پس از سه تا چهار ساعت درگیری، به پاک‌سازی منطقه مشغول شده و سپس در جناح چپ (روی استروک به آسوس) و در جناح راست (قله اصلی بانی باریک) با دیگر نیروها الحاق کردند. در منطقه شیخ محمد و ارتفاع بانی باریک، رزمندگان تا ساعت 8 صبح ضمن درگیری با دشمن، منطقه را پاک‌سازی کردند. درگیری روی ارتفاع گمادل نیز تا ساعت‌ها پس از آغاز عملیات ادامه داشت.
در انتهای یال جنوبی شیخ محمد به طرف شیار (تنگه) شیخ محمد تا یال پیکانی این ارتفاع، نیروها تا صبح توانستند منطقه مورد نظر را تصرف و پاک‌سازی کنند.
در شب دوم، مرحله دوم عملیات آغاز شد و رزمندگان تا صبح موفق شدند ارتفاع گمادل را تصرف و پاک‌سازی کنند که عده زیادی از دشمن کشته و زخمی و عده‌ای نیز متواری شدند.
نتایج عملیات
1-تصرف سلسله ارتفاعات شیخ محمد، استروک و تپه متصل به آن (تپه نقلی)، آسوس و یال مربوط به ویسی، ارتفاع پیکانی بین شیخ محمد و گوجار و نیز دو تپه پاشنه‌ای (پشت شیخ محمد) در منطقه گمادل.
2-کشته و زخمی شدن حدود 1300 تن و به اسارت درآمدن 320 تن از نیروهای دشمن.
3-سقوط یک فروند هلی‌کوپتر دشمن.
4-به غنیمت درآمدن 19 قبضه خمپاره انداز و حدود 800 قبضه از انواع سلاح‌های انفرادی.
فهرست منابع و مآخذ
1- سند شماره 0680 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ، گزارش عملیات بیت‌المقدس 6.
2- سند 030534 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ، 1367/3/11.
3- سند 118549 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ، 1367/3/1.
4- سند 030603 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ، 1367/3/24.
5- مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ، گزارش اجمالی 38 عملیات بزرگ، ابوالقاسم حبیبی، تهران: جزوه داخلی.
6- مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ، کارنامه نبردهای زمینی، محسن رشید و حسن دری، تهران، 1381.
