شهدای عملیات بیت المقدس 7
شناسنامه عملیات :
نام عملیات |
عملیات بیت‌المقدس 7 |
رمز عملیات |
"یا اباعبدالله(ص)" |
منطقه عملیات |
شلمچه- کانال ماهی |
زمان عملیات |
1367/3/22 تا 1367/3/25 |
هدف |
انهدام قوای دشمن در منطقه شلمچه به منظور جلوگیری از نلاش مجدد عراق جهت تصرف شلمچه و جزایر مجنون. |
نوع عملیات |
نیمه گسترده |
فرماندهی عملیات |
سپاه پاسداران انقلاب اسلامی |
سازمان عملیات |
سپاه پاسداران انقلاب اسلامی |
استعداد نیروهای درگیر خودی |
30 گردان پیاده شامل: لشکرهای 7، 8، 14، 19، 25، 27، 33، 41، 52 و تیپ های 18 پیاده و 20 ، 38 ، 72 زرهی از سپاه و 17 گردان توپخانه از سپاه و چهار گردان توپخانه از ارتش. |
استعداد نیروهای درگیر دشمن |
48 گردان پیاده، 8 گردان کماندویی، 12 گردان زرهی، 6 گردان مکانیزه و 45 گردان توپخانه |
نتایج عملیات |
انهدام یگان‌های دشمن به شرح ذیل: -تیپ‌های 28 و 429 به میزان 80 درصد؛ -گردان‌های 1 و 2 کماندو لشکر 19 به میزان 60 درصد؛ -تیپ 421 به میزان 50 درصد؛تیپ‌های 428 و 113 به میزان 40 درصد؛تیپ‌های 20، 26 و 12 به میزان 30 درصد؛ -تیپ‌های 15، 6، 25، 1 و 27 به میزان 20 درصد؛ -تیپ‌های 44 و 45 به میزان 10 درصد؛ -تیپ‌های 3، 4، 6 و 7 گارد جمهوری به میزان 10 تا 20 درصد. |
تلفات دشمن |
حدود 2500 کشته و 1220 اسیر |
خسارات دشمن |
انهدام 80 دستگاه تانک و نفربر و 40 قبضه توپ و 200 دستگاه خودرو. |
غنائم |
20 دستگاه تانک و نفربر، 23 دستگاه خودروی مهندسی و 15 دستگاه خودرو. |
پس از عملیات بیت‌المقدس 6، جنگ وارد مرحله دیگری شد. عراق که به نحو بی‌سابقه‌ای تقویت شده بود، سعی کرد با استفاده از امکانات وسیع نظامی و نیز به کارگیری تجارب گذشته، صحنه جنگ را به نفع خود تغییر دهد و در حالی که اغلب یگان‌های رزمی ایران در جبهه شمالی مستقر بودند، ارتش عراق در تاریخ 1368/1/28 با هجوم به منطقه فاو - که با استفاده از سلاح‌های شیمیایی همراه بود - توانست این منطقه را بازپس گیرد. دومین هجوم عراق، در تاریخ 1367/3/4 بود که طی آن منطقه شلمچه از تصرف قوای ایران خارج شد. چند روز بعد و در حالی که ارتش عراق آماده می‌شد تا به جزایر مجنون حمله کند، عملیات بیت‌المقدس 7 طراحی و سپس اجرا شد.
اهداف عملیات
هدف اصلی، انهدام قوای دشمن در منطقه شلمچه بود که در چنین صورتی ممکن بود علاوه بر تصرف مجدد این منطقه، از حمله عراق به جزایر مجنون نیز جلوگیری شود.
موقعیت منطقه
منطقه مورد نظر برای عملیات، در منطقه عمومی شلمچه و در حد فاصل پاسگاه بوبیان تا جاده شلمچه (منطقه عملیاتی کربلا 5) قرار داشت.
استعداد دشمن
منطقه عملیاتی که در حوزه استحفاظی سپاه سوم عراق قرار داشت، به وسیله لشکرهای پیاده 8، 11 و 19 پدافند می‌شد. حدفاصل جاده شلمچه تا بوارین به لشکر 11، از جاده شلمچه تا پاسگاه بوبیان به لشکر 19 و از بوبیان تا زید به لشکر 8 واگذار شده بود. در مجموع، یگان‌هایی که قبل و به هنگام عملیات در منطقه حضور یافتند به قرار زیر می‌باشند:
- لشکر 8 پیاده با تیپ‌های 1 و 27 مکانیزه و 418 و 29 پیاده؛
- لشکر 11 پیاده با تیپ‌های 45، 44، 29 و 23 پیاده؛
- لشکر 19 پیاده با تیپ‌های 28، 421، 429 و 422 پیاده و دو گردان کماندویی؛
- لشکر 6 زرهی با تیپ‌های 25 و 26 مکانیزه؛
- لشکر 1 مکانیزه با تیپ‌های 1 مکانیزه و 34 زرهی؛
- لشکر 3 زرهی با تیپ‌های 6 و 12 زرهی، 8 مکانیزه و 113 پیاده؛
- لشکر 5 مکانیزه با تیپ‌های 15 و 20 مکانیزه و 26 زرهی؛
- لشکر 1 کماندویی گارد ریاست جمهوری با تیپ‌های 3 و 4؛
- لشکر 2 پیاده گارد ریاست جمهوری با تیپ‌های 5، 6 و 7؛
- لشکر 3 زرهی گارد ریاست جمهوری با تیپ 12 کماندویی؛
- تیپ‌های 60 زرهی، 704 پیاده و 116 پیاده با تابعیت نامعلوم؛
- 30 گردان توپخانه سپاه سوم.
سازمان رزم خودی
سازمان رزم عملیات با فرماندهی قرارگاه کربلا به شکل زیر تنظیم شد:
لشکر 7 ولی عصر(عج) به استعداد دو گردان پیاده؛
لشکر 8 نجف اشرف به استعداد سه گردان پیاده و یک گردان زرهی؛
لشکر 14 امام حسین(ع) به استعداد پنج گردان پیاده و یک گردان زرهی؛
لشکر 19 فجر به استعداد شش گردان پیاده؛
لشکر 25 کربلا به استعدادهفت گردان پیاده و یک گردان زرهی؛
لشکر 27 محمدرسول‌الله(ص) به استعداد پنج گردان پیاده و یک گردان زرهی؛
لشکر 33 المهدی(عج) به استعداد شش گردان پیاده و یک گردان زرهی؛
لشکر 41 ثارالله به استعدادهشت گردان پیاده؛
لشکر 52 قدس به استعدادسه گردان پیاده؛
تیپ مستقل 18 الغدیر به استعداد دو گردان پیاده و یک گردان زرهی؛
تیپ مستقل 20 زرهی رمضان.
تیپ مستقل 38 زرهی ذوالفقار .
تیپ مستقل 72 زرهی محرم .
17 گردان توپخانه از سپاه و چهار گردان توپخانه از ارتش.
شرح عملیات
از ساعت 22:20 مورخ 1367/3/22، عملیات با رمز مقدس "یا اباعبدالله(ص)" در حد فاصل پاسگاه بوبیان تا کانال مقداد (جنوب نوک کانال ماهی) آغاز شد. در همان ساعات اولیه خطوط پدافندی دشمن شکسته شده و یگان‌های دشمن در خط مقدم پس از مقاومت اندک و با توجه به سرعت و فشارهای نیروهای خودی مجبور شدند مواضع خود را ترک کرده و عقب‌نشینی کنند. سپس، نیروها با پشت سرگذاشتن دژ مرزی، حرکت خود را به سوی منطقه پنج ضلعی و پاسگاه بوبیان و غرب کانال پرورش ماهی ادامه دادند.
دشمن ضمن عقب‌نشینی تدریجی، سعی می‌کرد با ایجاد موانع، پیش‌روی نیروهای عمل‌کننده را به تأخیر بیاندازد، تا این که نیروهای احتیاط و زرهی وارد منطقه عملیاتی شده و پاتک خود را آغاز کنند. ساعت 6:40 بامداد، دشمن که خود را بازیافته و نیروهایش را سازمان داده بود، با به کارگیری نیروهای احتیاط زرهی اولین پاتک خود را در محور غرب کانال پرورش ماهی آغاز کرد و توانست منطقه کله گاوی را بازپس گیرد. متقابلاً، نیروهای خودی وارد عمل شده و موفق شدند این منطقه را مجدداً تصرف کنند. پس از آن، تعداد دیگری از یگان‌های زرهی و مکانیزه دشمن وارد منطقه شدند و در حالی که نیروهای ایران موفق شده بودند ضمن تصرف محور بوبیان، در محور کانال از روی پل اول به سمت غرب کانال پرورش ماهی تا نوک کانال؛ و نیز در محور پنج ضلعی، منطقه پنج ضلعی را تحت اختیار خود قرار دهند، دومین پاتک دشمن حدود ساعت 12 (ظهر روز اول) آغاز شد. نیروهای عراقی تا حدود ساعت 17 توانستند منطقه تحت تصرف نیروهای خودی را بازپس گرفته و آنها را تا مواضع قبلی خود (کانال شهید ادب) عقب برانند. در حالی که تعدادی از نیروهای خودی عقب‌نشینی کرده و در جریان آن توانسته بودند تلفات عمده‌ای بر دشمن وارد آوردند، تعدادی دیگر همچنان در منطقه شمالی کانال شهید ادب (مثلثی مقابل پاسگاه بوبیان) حضور داشتند.
ظهر روز دوم، حرکت دشمن جهت تصرف این منطقه آغاز شد، ولی با مقاومت شدید طرف مقابل متوقف شد. نیروهای خودی به منظور وارد آوردن تلفات بیش‌تر به دشمن و نیز جلوگیری از پیش‌روی او در منطقه مثلثی - که از نقاط مهم پدافندی دشمن بود - به ایجاد چندین بریدگی در سیل‌بندها اقدام نمودند که در پی آن، منطقه مثلثی را آب فرا گرفت و دشمن را با مشکلات زیادی مواجه کرد. با این حال، به دلیل اهمیت این منطقه، دشمن با وارد کردن یگان‌های بیش‌تری به منطقه، فشار زیادی را متوجه نیروهای ایران کرده و در نهایت موفق شد آنها را به عقب براند.
نتایج عملیات
1-به اسارت درآمدن 1220 تن از نیروهای دشمن.
2-انهدام 80 دستگاه تانک و نفربر و 40 قبضه توپ و 200 دستگاه خودرو.
3-به غنیمت درآوردن 20 دستگاه تانک و نفربر.
4-انهدام یگان‌های دشمن به شرح ذیل:
تیپ‌های 28 و 429 به میزان 80 درصد؛
گردان‌های 1 و 2 کماندو لشکر 19 به میزان 60 درصد؛
تیپ 421 به میزان 50 درصد؛تیپ‌های 428 و 113 به میزان 40 درصد؛تیپ‌های 20، 26 و 12 به میزان 30 درصد؛
تیپ‌های 15، 6، 25، 1 و 27 به میزان 20 درصد؛
تیپ‌های 44 و 45 به میزان 10 درصد؛
تیپ‌های 3، 4، 6 و 7 گارد جمهوری به میزان 10 تا 20 درصد.
فهرست منابع و مآخذ
1- سند 1068 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ، ترتیب نیرو عراق، جزوه شماره 7.
2- سند 078398 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ، 1367/3/19.
3- سند 030613 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ، 1367/3/24.
4- سند 030590 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ، 1367/3/22.
5- سند 030567 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ، 1367/3/19.
6- سند 030620 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ، 1367/3/26.
7- کارنامه عملیاتی لشکر 41مکانیزه ثارالله.
8- مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ، گزارش اجمالی 38 عملیات بزرگ، ابوالقاسم حبیبی، تهران: جزوه داخلی.
9- مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ، کارنامه نبردهای زمینی، محسن رشید و حسن دری، تهران، 1381.
