شهدای عملیات کربلای 2
نام عملیات |
عملیات کربلا 2 |
رمز عملیات |
یا اباعبدالله الحسین (ع) |
منطقه عملیات |
چومان مصطفی ـ حاج عمران |
زمان عملیات |
1365/6/10 تا 1365/6/11 |
هدف |
تصرف ارتفاعات 2519 و شهید صدر، ترمیم و تصحیح خط پدافندی و دست‌یابی به راه‌کارهای مناسب به منظور عمق دادن به منطقه برای عملیات بعدی در شمال عراق. |
نوع عملیات |
نیمه گسترده |
فرماندهی عملیات |
مشترک |
سازمان عملیات |
مشترک |
استعداد نیروهای درگیر خودی |
26 گردان پیاده، شامل: لشکر 10 و تیپ های 9، 12، 21، 105، ،155 از سپاه به همراه چهار گردان توپخانه از سپاه و ارتش |
استعداد نیروهای درگیر دشمن |
28گردان پیاده، 1گردان زرهی، 1 گردان کماندو، 17، 5 گردان توپخانه. |
نتایج عملیات |
آزادسازی ارتفاع گرده کوه (شهید صدر) و ارتفاعات 2435 ،2200 ،2000 ،1800، 1700 ،1600 |
تلفات دشمن |
حدود 3000 کشته یا زخمی و 200 اسیر |
خسارات دشمن |
انهدام 1 هواپیما، 1 هلی‌کوپتر، چندین انبار مهمات و مقادیر زیادی سلاح سبک و نیمه سنگین |
غنائم |
6 دستگاه تانک و ده ها خودرو |
مقدمه
تهدید کرکوک به عنوان سومین شهر بزرگ عراق - که می‌توانست صادرات نفت این کشور را مختل کند - هدف فرماندهان نظامی ایران در جبهه شمال بود. در این حال، انجام هرگونه عملیاتی در این جبهه می‌توانست نقش مهمی در موفقیت و تداوم همکاری اکراد معارض عراقی با جمهوری اسلامی - که از سال 1364 شکل عملی به خود گرفته بود - ایفا کند. در این صورت، علاوه بر تقویت روحیه معارضین و تأمین راه‌های تردد آنان به ایران، موقعیت قرارگاه رمضان نیز که مأموریت عملیات نامنظم در داخل عراق را بر عهده داشت، بهبود می‌یافت.
بر همین اساس و با توجه به این که پس از تهاجم مورخ 24 /2 /1365 دشمن به منطقه حاج عمران _ در چهارجوب استراتژی دفاع متحرک _ و تصرف ارتفاعات 2519 و 2435 و در نتیجه کسب تسلط و اشراف بر منطقه، نیروهای خودی به طور مستمر متحمل تلفات می‌شدند، بر این اساس به منظور مقابله با اقدام عراق، فرماندهان تصمیم گرفتند برای جلوگیری از رکود جبهه‌ها و انجام عملیات پیاپی و موفق در سرتاسر جبهه‌های نبرد، تا آماده شدن عملیات بزرگ در زمستان سال 1365، چند عملیات را در دستور کار قرار داد و در نهایت انجام عملیات کربلای 2 نیز در نیمه نخست سال 1365 در دستور کار سپاه پاسداران قرار گرفت.
اهداف عملیات
هدف اصلی این عملیات، تصرف ارتفاعات 2519 و شهید صدر بود، تا علاوه بر ایجاد خط پدافندی مناسب، زمینه لازم برای عملیات‌های موثر و استراتژیک بعدی در عمق خاک عراق فراهم می‌شود. همچنین، هم‌زمانی این عملیات با عملیات کربلای 3 در آب‌های خلیج فارس، می‌توانست به افزایش ضربات وارده بر قوای دشمن و نیز تجزیه و تحلیل قوای نظامی او بینجامد.
موقعیت منطقه
منطقه عملیاتی از شمال به ارتفاعات چنارستان و کلاشین؛ از جنوب به ارتفاعات بسیار مرتفع سکران و کدو؛ و از شرق به ارتفاعات تمرچین و شهر مرزی پیرانشهر؛ و از غرب به تنگه دربند و شهر چومان مصطفی عراق محدود می‌شد.
ارتفاعات مهم این منطقه عبارتند از: 2519 (گرده‌مند)، 2999 (کدو)، 2500، 2506 (دربند)، 3000 (برزین) و 2435 (گرده کوه، معروف به شهید صدر). این ارتفاعات بر ارتفاعات پیرانشهر و جاده پیرانشهر - نقده، پادگان پیرانشهر جاده پیرانشهر - سردشت؛ و همچنین، بر شهرهای چومان مصطفی، دیانا و رواندوز عراق مشرف هستند.
استعداد دشمن
مسئولیت پدافند از منطقه حاج عمران، بر عهده لشکر 23 پیاده از سپاه پنجم عراق بود و یگان‌های تحت امر این لشکر عبارت بودند از:
- تیپ‌های 98، 807، 604، 438، 91 و 806 پیاده؛
- تیپ 102 پلیس؛
- گردان کماندویی الکفاح؛
- گردان 77 دفاع الوطنی؛
- گردان 42 تانک از تیپ 80 زرهی؛
- حدود پنج گردان توپخانه.
سازمان رزم خودی
فرماندهی عملیات برعهده قرارگاه حمزه سیدالشهدا(ع) بود که یگان‌های زیر را تحت امر داشت:
- لشکر 10 سیدالشهدا(ع) با سه گردان؛
- تیپ 155 ویژه شهدا با شش گردان؛
- تیپ 105 ویژه قدس با چهار گردان؛
- تیپ 21 امام رضا(ع) با سه گردان؛
- تیپ 12 قائم با شش گردان؛
- تیپ 9 بدر با چهار گردان؛
- چهار گردان توپخانه.
طرح عملیات
دو محور برای عملیات در نظر گرفته شد که محور راست شامل ارتفاعات گرده کوه (شهید صدر)، تخته سنگی، تپه شهدا و تپه سرخ بود. در محور چپ نیز ارتفاعات گرده‌مند و واراس و یال‌های آنها، تپه تخم مرغی، شیار اینه و دو یال ارتفاعات سکران قرار داشتند.
شرح عملیات
در ساعت 00:47 بامداد 10 /6 /1365، دشمن با مشاهده یکی از گردان‌های خودی - که در محور چپ و در شکاف میان ارتفاعات واراس و 2519 در حرکت بود - واکنش نشان داد و به این ترتیب، درگیری قبل از ساعت مقرر آغاز شد. دیگر یگان‌ها نیز اندکی بعد (ساعت 1 بامداد) و هم‌زمان با اعلام رمز عملیات (یا ابا عبدالله الحسین، ادرکنی) به دشمن حمله‌ور شدند.
در حالی که هوشیاری دشمن، موفقیت محور چپ را غیرممکن کرده بود، نیروهای عمل کننده در محور راست پس از درگیری با دشمن موفق شدند در ساعت 01:58 ارتفاع شهید صدر را تصرف کرده، جهت پاک‌سازی به طرف تپه شهدا ادامه مسیر دهند. در ساعت 02:08 نیز علاوه بر تسخیر "تخته سنگی"، تعدادی از نیروهای دشمن اسیر شدند و یک مقر فرماندهی تیپ و چند مقر فرماندهی گردان به تصرف درآمد.
در ادامه، دشمن با اجرای آتش سنگین در دو نوبت پاتک کرد که با هوشیاری و مقاومت نیروهای خودی، هر دو پاتک خنثی شد. سپس، فعالیت شدید هوایی دشمن آغاز شد؛ به گونه‌ای که تا ساعت روز اول، مواضع خودی طی حدود پنجاه مرحله بمباران شد. در این میان، یکی از هواپیماهای عراق بر اثر آتش پدافند هوایی سرنگون شد.
در شب دوم، عملیات در محور چپ تکرار شد و دو گردان نیرو به سمت اهداف خود حرکت کردند و در ساعت 00:52 بامداد با نیروهای دشمن درگیر و موفق شدند قسمتی از اهداف خود را تصرف کنند؛ لیکن هوشیاری و مقاومت دشمن موجب شد نیروها تا ساعت 4 به عقب بازگردند.
به این ترتیب، عملیات با موفقیت در محور راست و عدم موفقیت در محور چپ پایان یافت.
نتیجه
نتیجه این عملیات، آزادسازی ارتفاع گرده کوه (شهید صدر) بود.
فهرست منابع و مآخذ
1- مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ، "جنگ در سال 65"، هادی نخعی، تهران، 1366.
2-مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ، "از خرمشهر تا فاو"، محمد درودیان، چاپ هفتم 1381.
3- سند 015393 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ، 9/6/1365.
4- سند 015364 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ، 8/6/1365.
5- مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ، کارنامه نبردهای زمینی، محسن رشید و حسن دری، تهران، 1381.
6- مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس، اطلس جنگ ایران و عراق ـ فشرده نبردهای زمینی، محسن رشید، چاپ دوم 1389.
7- مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ
-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
بعد از شکست عراق در عملیات والفجر8 (فاو)، ارتش این کشور راهبرد دفاع متحرک را در پیش گرفت و توانست طی چند عملیات برخی مناطق تحت تصرف یگان های سپاه و ارتش را باز پس گیری نماید. نیروهای عراقی در 24 اردیبهشت 1365 عملیاتی را در منطقه حاج عمران اجرا کردند و توانستند ارتفاعات 2435 و 2519 را تصرف کنند.
پس از این اقدام ارتش عراق، قرارگاه حمزه سیدالشهدا (ع) با به کار گیری یگان های تحت امر به همراه یگان های اعزامی سپاه از منطقه غرب و جنوب، عملیات کربلای2 را با هدف تصرف مجدد مناطق از دست رفته طرح ریزی و اجرا کرد که درطول آن رزمندگان سپاه اسلام موفق شدند ارتفاع 2435 را بار دیگر تصرف کنند. دراین عملیات 3000 نفر از نیروهای عراقی کشته یا زخمی شدند و277 نیز به اسارت در آورند.
