نام عملیات |
عملیات کربلا 3 |
رمز عملیات |
(حسبناالله و نعم الوکیل) |
منطقه عملیات |
شمال غربی خلیج فارس- ترمینال نفتی البکر و الامیه |
زمان عملیات |
1365/6/10 |
هدف |
تصرف و انهدام دو اسکله الامیه و البکر، تکمیل عملیات والفجر 8 با انهدام مهم‌ترین پایگاه‌های دریایی دشمن و کوتاه کردن دست او از شمال خلیج فارس |
نوع عملیات |
نیمه گسترده |
فرماندهی عملیات |
سپاه پاسداران انقلاب اسلامی |
سازمان عملیات |
نیروی دریایی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی |
استعداد نیروهای درگیر خودی |
چهار گردان لشکر 14 امام حسین(ع) به همراه دو ناو تیپ 14 کوثر و 13 امیرالمومنین(ع) |
استعداد نیروهای درگیر دشمن |
یک گروهان تقویت شده از تیپ 440 دریایی به اضافه دو گردان دیگر |
نتایج عملیات |
آزادسازی تصرف و انهدام تاسیسات اسکله الامیه و بخشی از اسکله البکر |
تلفات دشمن |
حدود 70 کشته و 100 اسیر |
خسارات دشمن |
انهدام 2 هواپیما، 1 یدک کش، 1 ناوچه موشک انداز اوزا، انهدام رادار پایانه البکر |
غنائم |
2 قبضه موشک سهند، 15 قبضه توپ ضدهوایی، 4دستگاه رادار، 10 قایق. |
مقدمه
ایده انجام عملیات نظامی در دریا - پس از عدم موفقیت عملیات والفجر مقدماتی - با سفر دریایی فرماندهان یگان‌های زمینی سپاه پاسداران و بررسی وضعیت تعرض به منافع عراق در شمال خلیج فارس طرح شد. این امر موجب شد که فرماندهان لشکرها و تیپ‌ها، به آموزش یگان‌های خود جهت عملیات در آب بپردازند.
بر همین اساس، به موازات آماده‌سازی یگان‌ها برای عملیات در هور، اندیشه عملیات در دریا علیه منافع عراق بارور شد و در نتیجه مأموریت تعرض به اسکله‌های نفتی الامیه و البکر به نیروی دریایی سپاه پاسداران (قرارگاه نوح) واگذار شد.
به این ترتیب، با اجرای عملیات کربلای 3 فصلی جدید در جنگ تحمیلی باز شد و عنصر تازه‌ای (حضور عملیاتی سپاه در میدان دریایی جنگ تحمیلی) وارد معادله و موازنه موجود گردید که بعدها در درگیری‌های ایران و امریکا در خلیج فارس، اهمیت حیاتی خود را نشان داد.
اهداف عملیات
انگیزه اصلی عملیات، تصرف و انهدام دو اسکله العمیه و البکر بود. در کنار هدف اصلی، اهداف دیگری نیز دنبال می‌شد که عبارت بودند از:
- تکمیل عملیات والفجر 8 با ساقط کردن مهم‌ترین پایگاه‌های دریایی دشمن و کوتاه کردن دست او از شمال خلیج فارس؛
- ایجاد فضا و منطقه سالم دریایی برای کشتی‌رانی؛
- اجرای یک عملیات دریایی و نشان دادن حضور مقتدرانه نیروی دریایی سپاه در خلیج فارس.
موقعیت منطقه
دو اسکله الامیه و البکر در شمال آب‌های خلیج فارس و با فاصله 11 کیلومتر از یکدیگر واقع شده‌اند. محل تعبیه این سکوها نقطه تلاقی آب‌های اروندرود و خور عبدالله با خلیج فارس است. عمق آب در اطراف این اسکله‌ها در حالت مد 34 متر و در حالت جزر بین 30 تا 31 متر است. فاصله این دو اسکله تا مواضع خودی در نهر قاسمیه به ترتیب 25 و 35 کیلومتر است.
استعداد دشمن
قوای دشمن روی هریک از سکوها، شامل یک گروهان تقویت شده از تیپ 440 دریایی بود. گردان 4 از سکوی الامیه و گردان 1 از سکوی البکر حفاظت می‌کردند.
سازمان رزم خودی
هدایت و فرماندهی عملیات بر عهده قرارگاه نوح(ع) بود که برای اجرای عملیات یگان‌های زیر را تحت امر داشت:
- لشکر (-) 14 امام حسین(ع) با دو گردان عملیاتی و دو گردان احتیاط؛
- دو ناو تیپ 14 کوثر و 13 امیرالمومنین(ع) به عنوان پشتیبان عملیات.
طرح عملیات
براساس طرح مانور عملیات، دو ناو تیپ کوثر و امیرالمومنین(ع) می‌بایست دهانه خور عبدالله را برای جلوگیری از پشتیبانی نیروهای دشمن مستقر روی اسکله‌ها مسدود می‌کردند. نیروهای غواص لشکر امام حسین(ع) نیز با قایق به نقطه رهایی انتقال می‌یافتند و سپس با تاریک شدن آسمان، از سه محور به سوی اسکله الامیه روانه شده و آن‌را تصرف می‌کردند. آنگاه، نیروهای سوار شناور وارد عملیات شده و روی اسکله مستقر می‌شدند. در صورت امکان، اسکله البکر نیز می‌بایست مورد هجوم قرار می‌گرفت.
شرح عملیات
حدود ساعت 21 مورخ 10 /6 /1365 نیروهای غواص به سمت هدف حرکت کردند؛ اما به دلیل وجود مشکلاتی همچون مغایرت جهت وزش باد با جهت حرکت غواص‌ها، قطع تماس آنان با فرماندهی و نیروهای پشتیبان و … با تاخیر به هدف مورد نظر رسیدند.
حدود ساعت 4 بامداد نیروهای غواص محور راست موفق شدند به سمت چپ اسکله الامیه رسیده و خود را به بالای اسکله و روی پد هلی‌کوپتر برسانند و با محرز شدن درگیری روی اسکله، رمز عملیات (حسبناالله و نعم الوکیل) توسط فرماندهی قرارگاه قرائت شد. نیروها به سرعت عملیات پاک‌سازی پد و آماده کردن محل برای ورود دیگر نیروها را انجام دادند.
در ساعت 5:30 یکی از گروهان‌های سوار شناور به اسکله رسید و متقابلاً دشمن نیز که سمت راست اسکله را در اختیار داشت، به سوی قایق‌های این گروهان شلیک کرد و همین امر موجب شد فشار وارد بر غواص‌های مستقر در اسکله کاهش یابد.
با روشن شدن آسمان، نیروهای غواص محورهای دیگر موقعیت خود را یافته و به طرف اسکله حرکت کردند. به این ترتیب، حدود ساعت 8 صبح اسکله الامیه به طور کامل به تصرف درآمد. سپس، اسکله البکر مطابق طرح به آتش کشیده شد.
نخستین فشار دشمن به العمیه در ساعت 10 با پرتاب یک موشک آغاز شد و در پی آن نیروی هوایی عراق به بمباران منطقه پرداخت. پرتاب موشک‌های دوربرد تا هنگام شب نیز ادامه یافت؛ به گونه‌ای که تا صبح روز دوم عملیات، چهار فروند دیگر به سوی اسکله شلیک شد. همچنین، دشمن توانست حوالی نیمه شب 8 فروند شناور خود را به طرف اسکله‌ها بفرستد.
با روشن شدن هوا در روز دوم عملیات، هواپیماهای دشمن در منطقه حضور یافته و اسکله را بمباران کردند. سپس، ناوچه‌های عراقی آرایش گرفته و با حمایت هلی‌کوپترها به سمت اسکله پیش‌روی کردند. فشار روی نیروهای خودی هر لحظه بیشتر می‌شد و به دلیل نبود عملیات پشتیبانی و تکمیلی؛ عملیات در حد ایذایی پایان یافته و نیروها عقب نشستند و نزدیک ظهر اسکله الامیه در حالی که تأسیسات و تجهیزات آن کاملاً منهدم شده بود، مجدداً به تصرف دشمن درآمد.
نتایج عملیات
- کشته شدن 63 تن از نیروهای دشمن و به اسارت درآمدن بیش از 100 تن دیگر؛
- سرنگون شدن دو فروند هواپیمای جنگنده عراقی، انهدام یک ناوچه و 15 قبضه ضدهوایی و دو دستگاه رادار؛
- به غنیمت درآمدن چهار دستگاه رادار.
فهرست منابع و مآخذ
1- مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ، "نبرد العمیه"، محمد اسحاقی، هادی نخعی و مهدی خداوردی‌خان، چاپ دوم 1379.
2- مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ، جنگ در سال65، هادی نخعی، تهران، 1366.
3- مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ، کارنامه نبردهای زمینی، محسن رشید و حسن دری، تهران، 1381.
4- مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس، اطلس جنگ ایران و عراق ـ فشرده نبردهای زمینی، محسن رشید، چاپ دوم 1389.
5- مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ، گزارش اجمالی 38 عملیات بزرگ، ابوالقاسم حبیبی، تهران: جزوه داخلی.
